Rybnik został nagrodzony w szóstej edycji ogólnopolskiego konkursu Innowacyjny Samorząd, organizowanego przez Polską Agencję Prasową. W kategorii gmin miejskich to właśnie miasto z południa Polski zdobyło główną nagrodę za kompleksowe działania związane z przeciwdziałaniem marnowaniu żywności. Podczas uroczystej gali w Warszawie statuetkę w imieniu miasta odebrał wiceprezydent Wojciech Kiljańczyk.
Zwycięski projekt Rybnika zatytułowany „Od odpadów do zasobów: Rybnicki model gospodarki o obiegu zamkniętym” zachwycił jury swoim partycypacyjnym podejściem. To nie tylko strategia zarządzania jedzeniem, ale prawdziwe społeczne przedsięwzięcie, które łączy lokalne władze, szkoły, organizacje pozarządowe, biznes i – co najważniejsze – samych mieszkańców. Efektem tej współpracy jest system, który pozwala ratować jedzenie przed wyrzuceniem i przekazywać je dalej – tym, którzy najbardziej tego potrzebują.
W centrum całego projektu znajduje się Wspólny Stół – kuchnia społeczna działająca przy Ośrodku Pomocy Społecznej, prowadzona przez pracowników OPS i zaangażowanych wolontariuszy. To tutaj przygotowywane są codziennie smaczne, zdrowe i pełnowartościowe posiłki, które trafiają do osób w kryzysie – bezdomnych, ubogich, seniorów i wszystkich, którym trudno związać koniec z końcem. Gotowe dania można odebrać na miejscu lub z jednej z siedmiu lodówek społecznych rozlokowanych na terenie miasta.
Szczególnie cenne jest to, że w działania te zaangażowani są także uczniowie Rybnickiego Centrum Edukacji Zawodowej. Młodzi kucharze pod okiem nauczycieli uczą się przyrządzać dania z produktów uratowanych przed zmarnowaniem. Efektem ich pracy są setki posiłków, które zasilają kuchnię społeczną i trafiają do lodówek dla potrzebujących. Co więcej, uczniowie doskonale wiedzą, dla kogo gotują – co nadaje ich działaniom dodatkowego sensu.
W ramach projektu powstały także akcje edukacyjne, jak „Uwolnij krauzy z piwnicy” czy „Krauza smakowitości”, które promują wykorzystywanie słoików zamiast plastikowych opakowań. Dzięki temu udało się zminimalizować produkcję odpadów jednorazowych – co idealnie wpisuje się w ideę zrównoważonego rozwoju.
Miasto może się pochwalić konkretnymi liczbami. W ciągu miesiąca wspólnie z uczniami z RCEZ udaje się uratować aż 2,7 tony jedzenia. W 2024 roku z samego Wspólnego Stołu skorzystało 6400 osób – zarówno beneficjentów, jak i wolontariuszy. To pokazuje, jak ogromny potencjał społeczny udało się obudzić.
Dodatkowym wyróżnieniem jury uhonorowało drugi rybnicki projekt – „Ogrody szkolne dla edukacji i integracji”. W dziewięciu placówkach oświatowych powstały edukacyjne ogródki, które nie tylko uczą dzieci podstaw ogrodnictwa i zdrowego odżywiania, ale też służą integracji społeczności ukraińskiej. Inicjatorką projektu jest June Lavelle z Fundacji Resiliency Gardens, która wsparła edukację ogrodniczą i pomogła zdobyć granty na założenie ogródków. June nie ukrywa, że Rybnik to jej ulubione miasto – bo przy tak zaangażowanym samorządzie można tu naprawdę wiele zdziałać.
Rybnik swoją działalnością nie tylko walczy z marnowaniem żywności, które według danych UNEP Food Waste Index 2024 odpowiada za 8–10% globalnych emisji gazów cieplarnianych, ale też buduje lokalną wspólnotę i pokazuje, że zmiany zaczynają się od małych kroków. A czasem – od zwykłego słoika z zupą.
Fot. PAP
