To może być prawdziwa rewolucja dla milionów Polaków. Sejm pracuje nad propozycją, która zakłada wprowadzenie zakazu palenia papierosów i e-papierosów na balkonach w budynkach wielorodzinnych. Dla jednych – długo wyczekiwane rozwiązanie, dla innych – zamach na prywatność. Jedno jest pewne: temat budzi ogromne emocje.
Projekt ma na celu ochronę osób niepalących – szczególnie dzieci, seniorów i osób przewlekle chorych – przed wdychaniem dymu tytoniowego w miejscu zamieszkania. Współczesne budownictwo sprzyja niestety przenikaniu zapachów i dymu między balkonami i oknami, co dla wielu osób staje się codziennym problemem.
Nie bez powodu mówi się, że bierne palenie jest równie groźne jak palenie czynne. Dym bocznego strumienia – ten, który unosi się z żarzącego się papierosa – zawiera często więcej nikotyny i tlenku węgla niż dym wdychany przez samego palacza. Lekarze od lat alarmują, że nawet krótkotrwała ekspozycja na dym tytoniowy zwiększa ryzyko raka płuc i chorób serca.
W polskim prawie obowiązuje zasada, że każdy ma prawo do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego. Do tej pory zakaz palenia obejmował m.in. placówki oświatowe, szpitale, środki transportu publicznego, lokale gastronomiczne, przystanki, place zabaw czy klatki schodowe w budynkach mieszkalnych. Teraz ta lista może zostać poszerzona właśnie o balkony.
Autor petycji skierowanej do Sejmu zwraca uwagę, że dym z balkonów często przedostaje się do sąsiednich mieszkań, co nie tylko pogarsza komfort życia, ale może również szkodzić zdrowiu mieszkańców – „Nie mogę otworzyć okna, bo za każdym razem czuję papierosy z balkonu obok” – pisze w uzasadnieniu.
Sprawą w najbliższym czasie zajmie się Komisja do Spraw Petycji, która rozpatrzy propozycję wprowadzenia zakazu. Jeśli uzyska ona poparcie, projekt mógłby trafić do dalszych prac legislacyjnych.
Nie brakuje jednak głosów sceptycznych. Eksperci Biura Ekspertyz i Oceny Skutków Regulacji Kancelarii Sejmu ostrzegają, że egzekwowanie takiego przepisu może być trudne, a w niektórych przypadkach wręcz niemożliwe – „Balkon, jako część mieszkania, jest objęty tzw. mirem domowym i prawem do prywatności” – przypominają prawnicy.
Zgodnie z art. 144 Kodeksu cywilnego, właściciel nieruchomości ma obowiązek powstrzymywać się od działań, które zakłócają korzystanie z sąsiednich lokali ponad przeciętną miarę. Teoretycznie więc, już dziś można dochodzić swoich praw, jeśli dym papierosowy z sąsiedniego balkonu uporczywie napływa do naszego mieszkania.
W niektórych przypadkach uporczywe palenie może być nawet potraktowane jako wykroczenie zakłócające porządek publiczny. Jednak takie sytuacje wymagają indywidualnego rozpatrzenia i są trudne do udowodnienia.
Największe kontrowersje dotyczą granicy między ochroną zdrowia a prawem własności. Balkon, choć zewnętrzny, stanowi część lokalu mieszkalnego i podlega ochronie konstytucyjnej. Dlatego zanim wprowadzony zostanie ogólnokrajowy zakaz, konieczna będzie analiza jego zgodności z Konstytucją RP, w szczególności z zasadą proporcjonalności.
W niektórych państwach europejskich podobne regulacje już obowiązują. Na przykład w Austrii czy Niemczech zakaz palenia na balkonach można wprowadzić decyzją wspólnoty mieszkaniowej, a w Norwegii obowiązuje w wielu spółdzielniach. Polska mogłaby więc dołączyć do krajów, które stawiają na prawo do czystego powietrza również w przestrzeni domowej.
Dla wielu osób, które od lat walczą z dymem w sąsiedztwie, propozycja nowego zakazu to szansa na wytchnienie i większy komfort życia. Dla palaczy – to z kolei zapowiedź dalszego ograniczania przestrzeni, w której mogą korzystać z papierosów.
Jedno jest pewne: jeśli Sejm zdecyduje się na ten krok, codzienne życie w blokach może się diametralnie zmienić. Czy Polacy są na to gotowi? Odpowiedź poznamy już wkrótce.
