Na cmentarzu komunalnym przy ul. Wrzosowej w Gliwicach-Łabędach, w sąsiedztwie Szkoły Podstawowej nr 32, posadzono Dąb Pamięci. To nie tylko nowe drzewo w miejskim krajobrazie, ale przede wszystkim symbol, który ma przypominać o dramatycznych losach Górnoślązaków deportowanych po II wojnie światowej do Związku Radzieckiego.
Wydarzenie wpisuje się w obchody 80. rocznicy Tragedii Górnośląskiej oraz w inicjatywę Sejmiku Województwa Śląskiego, który ustanowił rok 2025 Rokiem Tragedii Górnośląskiej. W całym regionie posadzono już 80 takich dębów – każdy z nich symbolizuje pamięć o tysiącach ofiar powojennych deportacji. W Gliwicach pierwsze drzewo posadzono kilka miesięcy temu w Bojkowie. Teraz dołączył do niego Dąb Pamięci w Łabędach – dzięki zaangażowaniu Rady Dzielnicy i Sekretarza Miasta Gliwice.
– „To miejsce ma dla nas szczególne znaczenie. Właśnie tutaj, w Łabędach, po 1945 roku istniał jeden z największych obozów zbiorczych NKWD, z którego deportowano tysiące mieszkańców Górnego Śląska. Dąb Pamięci to symbol naszej pamięci o nich – o tych, którzy nie wrócili” – podkreślali uczestnicy uroczystości.
Obóz, o którym mowa, działał na terenie tzw. Dużego Osiedla (Grosse Siedlung), obejmującego dzisiejsze ulice Wolności, Partyzantów, Wieniawskiego i Popiełuszki. W lutym i marcu 1945 roku w bydlęcych wagonach wywieziono stąd do ZSRR dziesiątki tysięcy ludzi – głównie górników, hutników i kolejarzy. Wielu z nich nigdy nie powróciło do swoich domów.
O tamtych dramatycznych wydarzeniach od piętnastu lat przypomina również tablica przy kościele św. Jerzego. Z inicjatywy łabędzkiego oddziału Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego powstało miejsce pamięci, które w prostych, dwujęzycznych słowach upamiętnia ofiary deportacji.
W uroczystości sadzenia Dębu Pamięci wzięli udział przedstawiciele samorządu wojewódzkiego i miejskiego, członkowie TSKN WŚl., radni, reprezentanci Rady Dzielnicy Łabędy oraz uczniowie SP nr 32. Wspólne sadzenie drzewa stało się spokojnym, ale pełnym emocji gestem pamięci o tragedii, która przez wiele lat pozostawała przemilczana.
Historycy szacują, że w wyniku powojennych deportacji z Górnego Śląska do ZSRR trafiło od 40 do 90 tysięcy osób – głównie z rejonów gliwickiego, bytomskiego, zabrzańskiego i strzeleckiego. Wiele rodzin do dziś nie zna losów swoich bliskich.
– „Dąb, który dziś sadzimy, nie jest pomnikiem z kamienia. To żywy symbol – drzewo, które będzie rosło, tak jak rośnie nasza świadomość i pamięć o tych, którzy zostali wywiezieni. Niech przypomina nam, że historia Górnego Śląska ma także swoje tragiczne rozdziały” – podkreślono podczas uroczystości.
Fot. UM Gliwice
